Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2016

ΠΟΙΟΣ ΦΟΒΑΤΑΙ ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΗΧΑ ;



Η θλιβερή πρωτιά...

Τα παιδιά του Βόλου βήχουν πολύ. Φαίνεται από το γεγονός ότι ο μικρός Βολιώτης είναι πρώτος πανελληνίως σε κατανάλωση εισπνεομένων φαρμάκων. Αυτό μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα:  Είτε ότι έχουμε όντως σοβαρό πρόβλημα με το αναπνευστικό στην περιοχή μας, είτε ότι δίνουμε πολλά φάρμακα ! Στην πραγματικότητα συμβαίνει λίγο και από τα δύο...
Βουνό και θάλασσα, πλήθος αεροαλλεργιογόνων , αιωρούμενα σωματίδια. Στο σύνολο τους συνθέτουν ένα επιβαρυντικό προφίλ παραγόντων για το παιδί του Βόλου. Ο βήχας από την άλλη, ως σύμπτωμα, γεννά στους γονείς δυσφορία, γιατί όντως είναι ένα θορυβώδες και ενοχλητικό σύμπτωμα, και από την άλλη προκαλεί ανασφάλεια διότι συχνά υποτροπιάζει ή/και παρατείνεται αρκετά. Το αποτέλεσμα ; Κάθε χειμώνα πλήθος μικρών παιδιών βήχουν επίμονα και περιφέρονται στα ιατρεία μας κρατώντας τσάντες με φάρμακα στην προσπάθεια τους να βελτιωθούν. Τελικώς, είναι πότε χειρότερα και πότε καλύτερα, για να υποτροπιάσουν με την πρώτη ευκαιρία και...φτου και απ’την αρχή!



Μην ρωτάς τι μπορείς εσύ να κάνεις για τον βήχα σου...ρώτα τι μπορεί ο βήχας σου να κάνει για σένα !

Οι γονείς δεν ανέχονται τον βήχα του παιδιού τους. Απαιτούν από τον παιδίατρο «εδώ και τώρα» να τους δώσει κάτι για να τον σταματήσει. Αυτό, ορισμένες φορές είναι ΛΑΘΟΣ. Ή τουλάχιστον, υπάρχουν φορές που ο βήχας είναι με το πλευρό μας... Περίεργο έτσι ; Κι όμως. Το παιδί μας πρέπει να βήχει. Με αυτόν τον τρόπο αποβάλλει εκκρίσεις και σωματίδια από τους αεραγωγούς του. Είναι ένα αντανακλαστικό που δρα ως γραμμή άμυνας και ως τέτοιο, δεν είναι πάντοτε συνετό να το καταστείλλουμε.  

Το πρώτο μήνυμα.

Η συντριπτική πλειονότητα επεισοδίων βήχα στα παιδιά αυτήν την εποχή, οφείλεται είτε σε ιώσεις από αναπνευστικούς ιούς, είτε σε μεταλοιμώδη βήχα που ακολουθεί ή παραμένει μετά την διαδρομή αυτών των ιώσεων. Αυτός ο βήχας σχεδόν ποτέ δεν εγκυμονεί κινδύνους. Ποτέ δεν χρειάζεται αντιβίωση και σχεδόν ποτέ εισπνεόμενα φάρμακα. Ο βήχας αυτός μπορεί να διαρκέσει εως και 4 εβδομάδες μετά το πέρας της ίωσεως, βαίνει σταδιακά ελλατούμενος (εκτός εαν το παιδί μας κολλήσει κάποιο άλλο παθογόνο) και δεν επηρεάζει ιδιαίτερα το παιδί στις καθημερινές του δραστηριότητες. Απέναντι σε αυτόν τον βήχα, δεν χρειάζεται να είμαστε επιθετικοί ! Υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές, οι οποίες δεν φιλοδοξούν να «στραγγαλίσουν» τον βήχα, αλλά τον βοηθούν να γίνει ηπιότερος και καλύτερα ανεκτός από τον μικρό ασθενή.



«Το σκυλάκι στο παιδικό δωματίο.»

Ο τραχύς, υλακώδης βήχας δίκην σκυλιού που γαβγίζει απαντάται σε καταστάσεις που εμπλέκουν τον λάρυγγα και την τραχεία. Συχνά, ο βήχας αυτός συνοδεύεται από βραχνάδα, απότοκη του οιδήματος στην περιοχή των φωνητικών χορδών. Η μάνα που έχει ακούσει αυτόν  τον, «ολίγον απόκοσμο» για μωρό, βήχα δεν τον ξεχνά. Είναι πολύ εύκολα αναγνωρίσιμος και 9 στις 10 φορές αντιστοιχεί σε λαρυγγίτιδα, ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Κορτικοστεροειδή από του στόματος, έκθεση στον ψυχρό νυχτερινό αέρα και κατά περίπτωση μετάβαση στο νοσοκομείο, με τον φόβο της απόφραξης του αεραγωγού να πλανάται. Η άμεση επικοινωνία με τον παιδίατρο μας είναι επιβεβλημένη, ώστε να μας κατευθύνει στο επεισόδιο.

 Κοντός, ξηρός και ύπουλος...

Ο βήχας της πνευμονίας είναι ένας αστάθμητος παράγων για τον παιδίατρο. Δεν είναι τόσο εντυπωσιακός και θορυβώδης για να αναστατώσει επαρκώς τους γονείς. Σαν να μην έφτανε αυτό, σε περιπτώσεις πνευμονίας μπορεί να εμφανιστεί αρκετά όψιμα και να διαλάθει της προσοχής ακόμη και του παιδιάτρου. Είναι ένας συνήθως χαμηλής έντασης, κοφτός βήχας που κατά την έναρξη του μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι το παιδί «σαν να καθαρίζει τον λαιμό του». Ο εξασκημένος παιδίατρος μπορεί κατά τον τρόπο αυτό να «πιάσει» μια πνευμονία ακόμη και από το τηλέφωνο. Η μάνα μπορεί να μιλά και στο βάθος να ακούγεται το παιδί με τον χαρακτηριστικό κοντόβηχα. Η συγκεκριμένη χροιά του βήχα θα έπρεπε να φέρει τους γονείς άμεσα στον παιδίατρο, σε αντίθεση με έναν «πλούσιο» παραγωγικό βήχα που πολλές φορές μπορεί απλά να είναι προιόν ενός απλού κρυολογήματος ή μιας κοινής ίωσης.



«Τα γατάκια»

Οι γονείς  χαρακτηριστικά θα αναφέρουν την συγκεκριμένη φράση. «Γιατρέ, βήχει και μπροστά στο στήθος σαν κάτι να ακούω. Σαν γατάκια...» . Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, πίσω από την φράση κρύβεται ο βρογχόσπασμος. Από τον απλό ιογενή βρογχόσπασμο μέχρι το παιδικό άσθμα, υπάρχει εδώ η ένδειξη χρήσης εισπνεομένων βρογχοδιασταλτικών (η οποία παρεπιμπτόντως, δεν υπάρχει σε καμμία από τις προαναφερόμενες καταστάσεις).Ο βήχας είναι και εδώ συνήθως ξηρός. Στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως, μεγαλύτερη ακόμη σημασία αποκτά η σωστή διαγνωστική προσέγγιση του παιδιού. Εαν χαθεί η μπάλα στην αρχή, θα αργήσουμε να την ξαναβρούμε.

«Αλλεργικός βήχας ;»

«Μας είπαν γιατρέ ότι ο βήχας του παιδιού είναι αλλεργικός...», μια φράση πλεον κλασσική. Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι, τι εννοούν όσοι την μεταχειρίζονται. Αλλεργική ρινίτιδα, αντιδράσεις σε αεροαλλεργιογόνα, βρογχική υπεραπαντητικότητα...η ομπρέλα είναι φαρδιά και χωρά από κάτω της πολλά. Είναι βέβαιο ότι παιδιά με ευαισθησία ,κυρίως σε αεροαλλεργιογόνα, μπορούν σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου να εμφανίσουν παροξυσμούς βήχα, συνήθως συνοδευόμενους με ρινίτιδα, δακρύρροια και φτάρνισμα. Και τα μπουκώματα όμως, που συχνά πυκνά μεταπίπτουν σε οπισθορρινική έκκριση, και αυτά μπορούν από μόνα τους να δικαιολογήσουν την παρουσία του βήχα. Αυτό όμως δεν σημαίνει επ’ουδενί ότι μπορούμε να μεταχειριζόμαστε τα αντιισταμινικά ως αντιβηχικά. Αμφίβολη η αξία τους ιδίως κατά τον βαρύ χειμώνα και εν μέσω τεράστιας ποικιλίας αναπνευστικών παθογόνων. Όχι. Ίσως δεν βλάπτουν σημαντικά, ακόμη και σε μακροχρόνια χρήση, αλλά δεν είναι δόκιμο να καλλιεργείται η προσδοκία στους γονείς εν μέσω γρίππης,πνευμονίας, ασθματικών παροξυσμών και αναπνευστικών λοιμώξεων, ότι 8 σταγονίτσες από το τάδε αντιισταμινικό θα εξαφανίσουν σταδιακά τον βήχα. Την άνοιξη βέβαια, και κατά δεύτερο λόγο το φθινόπωρο, τα αντιισταμινικά είναι στην πρώτη γραμμή σε συγκεκριμένες όμως, πάλι, ομάδες παιδιών.



 Βήχας και αντιβίωση δεν θα έπρεπε να συναντώνται και τόσο συχνά...

Δανειζόμενοι πρακτικές από συναδέλφους ενηλίκων, και ενίοτε υποκύπτοντας στην πίεση που ασκούν οι γονείς για άμεσες λύσεις, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υιοθετούν την πρακτική του να χορηγείς αντιβίωση σε ένα ΑΠΥΡΕΤΟ παιδί με βήχα. Σκαλοπάτι για να ανέβουν, τους παρέχουν μελέτες που ομιλούν για «αντιφλεγμονώδη» δράση ορισμένων αντιβιοτικών στο κατώτερο αναπνευστικό. Αναγνωρίζουμε τις μελέτες αυτές, αναγνωρίζουμε όμως και την κατάχρηση της αντιβίωσης ως μια απολύτως λανθασμένη πρακτική, την οποία ήδη βρίσκουμε μπροστά μας, και θα την βρούνε πολύ περισσότερο και τα παιδιά μας τα επόμενα χρόνια. Το απύρετο παιδί σχεδόν ΠΟΤΕ δεν θα χρειαστεί αντιβίωση.

«Βγάλε και μια πλάκα, να βρίσκεται»...

Ο βήχας που δεν βελτιώνεται συχνά θα οδηγήσει τον κλινικό γιατρό να ζητήσει μια ακτινογραφία θώρακος. Και εδώ όμως πρέπει να είμαστε φειδωλοί. Σε παιδί χωρίς συγκεκριμένα ακροαστικά ευρήματα, απύρετο και χωρίς χρόνιο βήχα, η ακτινογραφία δεν θα μας λύσει και πολλά προβλήματα. Θα την χρησιμοποιήσουμε συνετά σε λοιμώξεις του πνεύμονα και σε διαφοροδιαγνωστικά αδιέξοδα στον χρόνιο βήχα. Μεγαλύτερη αξία ακόμη στις περιπτώσεις αυτές, έχει η αναθεώρηση της αρχικής μας διάγνωσης και ο προσεκτικός έλεγχος της συμμόρφωσης των γονέων και του παιδιού στην θεραπεία που έχουμε συστήσει.

Βγάλε τον νεφελοποιητή από την πρίζα...

Η λάμψη του νεφελοποιητή αρχίζει ευτυχώς να ξεθωριάζει. Κραταιός κάποτε, και σε περίοπτη θέση σε πολλά σπίτια, τα τελευταία δέκα χρόνια δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα από σωρείες σοβαρών μελετών οι οποίες στο σύνολο τους συμφωνούν : Ο νεφελοποιητής δεν πλεονεκτεί πουθενά στην αντιμετώπιση, ακόμη και του άσθματος, έναντι της χορήγησης εισπνεομένων μέσω αεροθαλάμου. Αναφέρουν ορισμένοι ακόμα ως εξαίρεση το «εύθραυστο» (brittle) άσθμα τύπου 2, κατά το οποίο το παιδί κατακρημνίζεται αναπνευστικά με την έναρξη της κρίσεως. Ας πούμε όμως την αλήθεια : Πόσα παιδιά επισήμως διεγνωσμένα με Brittle asthma παρακολουθούμε ; Για την συστηματική χρήση του νεφελοποιητή σε κοινά επεισόδια βήχα δεν χρειάζεται να επεκταθούμε : Τα βρογχοδιασταλτικά δεν είναι αντιβηχικά.



Συμπερασματικά : Ο παιδικός βήχας ΔΕΝ πρέπει να γεννά πανικό, αφού στην συντριπτική του πλειοψηφία είναι άκακος. Χρειάζεται ήπιες μόνο παρεμβάσεις, σωστή ενυδάτωση και προσεκτική παρακολούθηση. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται  μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βήχα, κάποιες εκ των οποίων προσπαθήσαμε να αναλύσουμε. Ακόμη και εκεί όμως, όλο το βάρος πρέπει να πέσει στην σωστή διαγνωστική προσέγγιση. Η προχειρότητα σε θεραπευτικά σχήματα και οι συχνές εναλλαγές φαρμάκων προσφέρουν μόνο σύγχυση, επιτείνουν το αίσθημα ανασφάλειας στους γονείς, οτί δηλαδή το παιδί «κάτι έχει» και ότι δεν εξελίσσεται καλά. Στο τέλος της ημέρας, όλα τα παραπάνω αντανακλούν επάνω στο ίδιο το παιδί ! Την δική του, όχι απλά υγεία, αλλά και ποιότητα ζωής πρέπει να φυλάξουμε ως «κόρη οφθαλμού».